EMPERYALİZMİN EN ÖNEMLİ ARACI MANKURTLAŞTIRMA

Recep Akdur

“Olduça eski bir yöntem”

Mankurtlaştırma kavramı ilk olarak Manas Destanı’nda “Başına şiri kiygizip mankurt kılıp alsak beyim?” yani, “Başına yaş deriyi takıp mankurta dönüştürsek mi beyim” dizesinde kullanılmış. Bu destanın başlangıcını MÖ 2000 yılına dek götüren yazarlar var ise de genel kabul Destanın söylenmeye başlamasının 11-12. Yüzyıl olduğu şeklindedir. Günümüz dünya yazınına ise Cengiz Aytmatov tarafından, 1980 yılında yayımlanan “Gün Olur Asra Bedel” romanıyladır.

İkram Çınar, 2018’de IQ Kültür ve Sanat Yayıncılık tarafından yayımlanan, Neden ve Nasıl Mankurtlaştırılıyoruz adlı eserinde “Mankurtlaştırma’yı şöyle tanımlıyor: “Bir dış gücün içerideki egemen sınıfla işbirliği yaparak ülkenin eğitim ve kültür politikalarını milletin aleyhine değiştirerek, ulusal kimliğinden uzaklaştırma, kendi toplumuna ve kültürüne yabancılaştırma, bilinçsizleştirme ve sömürüye açık hale getirme, sonra da yardım ediyormuş kanaati yaratarak toplumun zihnini yeniden kurgulayıp sömürgecilerin zihinsel kölesi durumuna getirmek için milleti kendi değerlerine düşman etmeyi anlatan sosyo-kültürel bir kavramdır. Bu süreçten geçenlere de mankurt denir”.

Dana Iskakuly, Kafyapım’da 2019 da yayımladığı; Cengiz Aytmatov’un eserlerinde “mankurt” meselesi. Bozkırın Uyanışı Cengiz Aytmatov (B. Ö Erdoğan, Ed.) adlı derlemesinde Türk Dil Kurumu sözlüğünde “ulusal kimlikten uzaklaşan, içinde bulunduğu topluma yabancılaşan” şeklinde tanımlanan mankurt sözcüğünün; Kazak Türkçesinde “mankurt”, Kırgızcada “mang, man-gıroo”, Moğolca “mangar, manguu”, Tuvaca “mangır, mangıı” diye söylendiğini sıralıyor ve Türk topluluklarında günlük konuşmada kısaca; “ahmak, aptal, kimliğini unutmuş” anlamına geldiğini bildiriyor.

Çoğu zaman düşünüyoruz/tartışıyoruz, bir zamanlar medeniyetler / imparatorluklar kurmuş dünya devletlerinin en büyük korkusu olmuş bir millet, nasıl bu hale geldi? Milli beka dilimizden düşmüyor. Tarihinde devletçik bile kuramamış topluluklardan çekinir olduk. En basit Afe olan orman yangınları ile baş etmekte zorlanıyoruz.!

Daha eskiler bir yana, son elli yıldaki gerileyişimizin asıl sorumlularının yönetenlerimiz olduğuna kuşku yok. Bazı yöneticilerin/siyasilerin, açıkça ulusal çıkar ve akla aykırı davranışlar sergilemesini anlamakta zorlanıyoruz.! Akıl tutulması v.b. nedenlerle açıklamaya çalışıyoruz. Oysaki onların birer mankurt olduğunu düşündüğümüzde/algıladığımızda sergiledikleri tüm tutum ve davranışları nasıl da açıkça ve basitçe anlaşılır hale geliyor.

Azim ve Karar, 30.07.2025